وقتی هنر، زندگی میشود | داستانهای پشت ظروف فیروزهکوب
فیروزهکوبی فقط یک محصول زیبا برای دکور نیست. این هنر، نتیجهی سالها تجربه، صبر، تلاش، و عشق هنرمندانی است که با دست و دل خود، روح را در مس و سنگ میدمند.
پشت هر گلدان، بشقاب یا آینه فیروزهکوبشده، دستانی قرار دارد که از کودکی با آتش و فلز و سنگ خو گرفتهاند.
در این مقاله، پای صحبت چند استادکار فیروزهکوبی اصفهان نشستهایم تا نگاهی نزدیکتر و انسانیتر به پشت صحنه این هنر بیندازیم. گفتوگوهایی که نه فقط روایت یک
حرفه، بلکه آیینهای از زندگی سنتی و هنرپرور ایرانی است.
استاد محمدرضا حسینی – بیش از ۴۰ سال تجربه
کارگاه کوچک اما پرنور او در محله جلفای اصفهان واقع است. دیوارها پر از ابزارهای قدیمی و ویترینها مملو از آثار دستساز.
«یادمه وقتی بچه بودم، پدرم اجازه نمیداد نزدیک چکش و مشعل بشم. اما همون زمانها ساعتها مینشستم و نگاه میکردم که چطور یک ظرف مسی ساده، زیر
دست پدرم تبدیل به اثر هنری میشه. شاید همون نگاهها بود که باعث شد عاشق این کار شم.»
استاد حسینی از اولین کسانی است که پس از انقلاب، فیروزهکوبی را به خارج از ایران صادر کرد. او میگوید بیشترین افتخارش، این نیست که آثارش در اروپا فروش رفته، بلکه این
است که ۵ شاگرد او امروز خودشان استاد شدهاند.
«ما فقط ظرف نمیسازیم؛ فرهنگ میسازیم. هنر ما زبان مادری ایرانه، باید مراقبش باشیم.»
🌸 استاد سارا نیکطبع – بانوی ظرافت و جزئیات
کارگاه خانگیاش در خانهای قدیمی در نزدیکی میدان نقشجهان قرار دارد. او معتقد است حضور زنان در هنرهای دستی باید پررنگتر شود.
«ما زنها دقت خاصی توی ریزهکاری داریم. این باعث میشه وقتی روی چیدمان سنگهای فیروزه کار میکنم، حس کنم دارم شعر مینویسم با رنگ.»
سارا از ۱۸ سالگی وارد این حرفه شده و حالا بیش از ۲۵ سال است که در کنار همسرش کارگاه کوچکی دارند. او آموزش به دختران جوان را یکی از مسئولیتهای اجتماعی خود میداند.
«فیروزهکوبی فقط ابزار تأمین معاش من نیست. این یه رسالته. اینکه بدونیم چی از گذشتهمون مونده و چطوری حفظش کنیم.»
💡 استاد وحید تاجالدینی – تکنولوژی در خدمت هنر
از معدود استادکارانی است که تلاش میکند فیروزهکوبی را با ابزار مدرن ترکیب کند.
«بعضیا میگن تکنولوژی به هنر سنتی لطمه میزنه. اما من میگم: اگه درست استفاده بشه، میتونه نفس تازهای بهش بده.»
تاجالدینی با طراحی قالبهای دیجیتالی، توانسته دقت چیدمان و تنوع طرحها را بالا ببرد، درحالیکه بخش اجرای سنگچینی همچنان دستی باقی میماند.
«فناوری به ما این امکان رو داده که با دقت نانومتری طراحی کنیم، اما هنوز هم هیچچیز جای حس انگشتای یه استادکار رو نمیگیره.»
⚠️ چالشها از نگاه استادکاران
همه استادکاران یک دغدغه مشترک دارند: حفظ اصالت و کیفیت در شرایط سخت اقتصادی.
- 🔸 سنگ فیروزه اصل کمیاب و گران شده.
- 🔸 مواد اولیه فلزی (مخصوصاً مس و نقره) با نوسان شدید قیمت مواجهاند.
- 🔸 محصولات تقلبی و بیکیفیت در بازار، اعتماد مشتریان را کم کردهاند.
استاد نیکطبع میگوید:
«مشتری گاهی نمیدونه تفاوت فیروزه نیشابور با سنگهای فیک چینی چیه. باید فرهنگسازی کنیم، باید بدونن چرا این کار ارزش داره.»
🌱 امید به آینده؛ هنر زنده میماند
با همه سختیها، استادکاران از آینده ناامید نیستند. آنها به نسل جوان، فضای دیجیتال، نمایشگاهها و صادرات امیدوارند.
استاد حسینی میگوید:
«تا وقتی یه بچه نوجوان بیاد و بپرسه چطور این کارو یاد بگیره، من میفهمم این هنر هنوز نفس میکشه.»
📌 جمعبندی
فیروزهکوبی فقط یک محصول نیست، بلکه داستانی است که در دل هر قطعهاش روایت میشود.
استادکارانی که در سکوت و فروتنی، هنر ایرانی را زنده نگه میدارند، خود گنجینهای از فرهنگ و اصالتاند.
شناخت این هنرمندان، احترام به هنرشان و حمایت از آثارشان، وظیفهای است که بهعنوان مخاطب و خریدار هنر ایرانی داریم.
📌 پیشنهاد مقاله بعدی
اگر به ریشههای فرهنگی و تاریخی این هنر علاقهمند شدید، مقاله بعدی را بخوانید:
👉 تأثیر تاریخ و فرهنگ ایرانی بر هنر فیروزهکوبی
